Ngoại hối, hay còn gọi là Forex, ngày nay là thị trường tài chính lớn nhất và có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới, với khối lượng giao dịch hàng ngày ước tính hơn 7,5 nghìn tỷ USD, theo Khảo sát ba năm 2022 của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS).
Tuy nhiên, thị trường mà chúng ta biết ngày nay – mở cửa 24 giờ mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần, có thể truy cập từ bất kỳ máy tính xách tay hoặc điện thoại thông minh nào – từng là một sân chơi độc quyền chỉ dành cho các ngân hàng trung ương và các tập đoàn toàn cầu.
Từ tỷ giá cố định đến thị trường thả nổi tự do
Nguồn gốc của giao dịch ngoại hối hiện đại bắt đầu từ năm 1971, khi hệ thống Bretton Woods sụp đổ, đánh dấu sự kết thúc của cơ chế tỷ giá cố định. Trước đó, các đồng tiền chủ chốt được neo vào đồng đô la Mỹ, và đô la Mỹ có thể quy đổi ra vàng. Khi mối liên kết đó bị cắt đứt, tỷ giá hối đoái bắt đầu “thả nổi”, mở ra cánh cửa cho đầu cơ và thế hệ đầu tiên của các nhà môi giới tiền tệ.
Trong suốt những năm 1980, các hệ thống giao dịch điện tử bắt đầu thay thế môi giới qua điện thoại. Reuters Dealing 2000 và EBS (Electronic Broking Services) trở thành cơ sở hạ tầng ban đầu của cái mà ngày nay chúng ta gọi là thanh khoản liên ngân hàng – mạng lưới nơi các ngân hàng lớn nhất thế giới thực hiện hàng triệu giao dịch mỗi ngày.
Sự ra đời của giao dịch ký quỹ
Phải đến những năm 1990, giao dịch ký quỹ (margin trading) mới mang thị trường ngoại hối đến với các nhà đầu tư cá nhân. Các nhà môi giới đã giới thiệu tài khoản có đòn bẩy, cho phép nhà giao dịch kiểm soát khối lượng vị thế lớn hơn nhiều lần so với số tiền ký quỹ ban đầu. Tỷ lệ ký quỹ 1% có nghĩa là 1.000 USD có thể kiểm soát 100.000 USD giá trị giao dịch ngoại tệ — một khái niệm mang tính cách mạng giúp dân chủ hóa khả năng tiếp cận thị trường tiền tệ toàn cầu.
Tuy nhiên, cơ chế này đi kèm với rủi ro. Trong khi đòn bẩy giúp khuếch đại lợi nhuận, nó cũng phóng đại thua lỗ, buộc các cơ quan quản lý phải can thiệp. Các tổ chức như Cơ quan Quản lý Tài chính Vương quốc Anh (FCA UK), Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC US) và Ủy ban Chứng khoán và Đầu tư Úc (ASIC) bắt đầu áp đặt giới hạn về mức đòn bẩy và yêu cầu vốn nghiêm ngặt hơn đối với các nhà môi giới. Những quy định này vẫn được duy trì cho đến ngày nay.
Từ Dealing Desk đến ECN và STP
Những năm 2000 chứng kiến sự ra đời của các mô hình STP (Straight-Through Processing) và ECN (Electronic Communication Network), được thiết kế để loại bỏ xung đột lợi ích giữa nhà môi giới và khách hàng. Thay vì đóng vai trò tạo lập thị trường (market maker), các nhà môi giới ECN/STP sẽ chuyển lệnh trực tiếp đến các nhà cung cấp thanh khoản (ngân hàng, quỹ đầu cơ và các nhà tạo lập thị trường phi ngân hàng), giúp đảm bảo tính minh bạch về giá và thực thi lệnh nhanh hơn.
Cơ sở hạ tầng cấp tổ chức này đã tạo nền tảng cho hệ sinh thái giao dịch bán lẻ toàn cầu ngày nay. Ví dụ, CXM Group hoạt động theo mô hình B2B STP/ECN, kết nối khách hàng với nguồn thanh khoản “Prime of Prime” – chính là những địa điểm giao dịch mà các ngân hàng lớn sử dụng. Những “bể thanh khoản” sâu như vậy cho phép spread chặt hơn và giảm trượt giá, ngay cả trong giai đoạn biến động mạnh.
Sự phát triển kỹ thuật số và giao dịch thuật toán
Với sự ra đời của MetaTrader 4 và MetaTrader 5 vào giữa những năm 2000, giao dịch ký quỹ Forex (margin FX) chính thức bước vào giai đoạn phổ biến đại chúng.
Hai nền tảng này mang đến biểu đồ trực quan, công cụ giao dịch tự động (algorithmic trading) và giao dịch sao chép (copy trading), xóa nhòa ranh giới giữa nhà giao dịch chuyên nghiệp và nhà đầu tư cá nhân.
Ngày nay, hơn 85% khối lượng giao dịch Forex toàn cầu được thực hiện thông qua hệ thống điện tử, trong đó châu Á và châu Âu là hai khu vực dẫn đầu về khối lượng giao dịch hàng ngày.
Các hệ thống tự động, Expert Advisors (EA) và các thuật toán giao dịch tần suất cao (HFT) hiện đang chiếm lĩnh thanh khoản trong ngày, thực hiện lệnh chỉ trong vài phần nghìn giây, dựa vào hạ tầng công nghệ tiên tiến, kết nối FIX API, và các máy chủ được đặt gần trung tâm thanh khoản lớn như London, New York và Tokyo.
Tương lai của giao dịch ký quỹ Forex
Giai đoạn tiếp theo trong sự phát triển của thị trường Forex sẽ được định hình bởi tính minh bạch và công nghệ.
Các nhà giao dịch ngày nay yêu cầu báo cáo thực thi lệnh theo thời gian thực, quyền truy cập vào các giải pháp PAMM (quản lý quỹ theo tỷ lệ) và copy-trading (sao chép giao dịch), cùng với các cơ chế bảo vệ tài khoản như chống âm số dư (negative balance protection) và tùy chọn đòn bẩy linh hoạt, thậm chí không giới hạn — tất cả nhằm kết hợp giữa sự linh hoạt của trader cá nhân và tiêu chuẩn quản lý rủi ro ở cấp độ tổ chức.
Khi các nhà môi giới như CXM Direct tiếp tục đầu tư vào công nghệ khớp lệnh siêu nhanh (low-latency execution), tuân thủ quy định ở nhiều khu vực pháp lý, và hợp tác sâu rộng với các nhà cung cấp thanh khoản lớn, giao dịch ký quỹ Forex đang đứng ở ngã ba giữa tài chính truyền thống và kỷ nguyên số.
Một thị trường ra đời từ sự sụp đổ của bản vị vàng, giờ đây được vận hành bởi thuật toán và các trung tâm dữ liệu toàn cầu.
